رادیولوژی در طرح سلامت کشوری

 آغاز گشته است اما در این میان مسائلی همچون تردیدهایی در تأمین منابع مالی مورد نیاز برای ادامه طرح، تضعیف بخش خصوصی درمان، روشن نبودن تکلیف پزشکان طرحی شاغل در طرح پس از اتمام دوران طرح، ذهن بسیاری از پزشکان را درگیر خود کرده است.

رشته تخصصی پرتو شناسی تشخیص (رادیولوژی) نیز علی رغم مشکلات گذشته شاهد ادامه آن مشکلات و تشدید آنها می باشد.

یکی از این مشکلات مربوط به تعریف جایگاه متخصص رادیولوژی در نظام درمان کشور است. بانگاهی گذرا به سایر نقاط جهان شاهد آن هستیم که در تمامی آنها، رادیولوژی دارای جایگاه والائی در تشخیص بیماریها انجام پروسه های مداخله ای با کاهش قابل ملاحظه خطرات و عوارض تحت روشهای مختلف رادیولوژیک، پیگیری روند درمان بیماریهای مختلف عفونی و التهابی و سرطانی و در انتها تأیید تکمیل روند درمانی و یا کنترل آنها داشته و دارد. نقش تخصص رادیولوژی نیز، نقشی حساس به عنوان عامل و مسئول انجام پروسه های فوق و همچنین نقش حساس به عنوان مشاور در کنار سایر همکاران در تیم درمان می باشد.

 متأسفانه در ایران دیدگاه، قوانین و سازکارهای بخش درمان کشور مبتنی برنگاهی تاریخی بوده و هیچ تناسبی با پیشرفتهای گسترده در روش ها و مدالیته های گوناگون و نوین رادیولوژی ندارد.

امروزه و با پیشرفت علم پزشکی و رادیولوژی و ایجاد مدالیته هایی مانند سونوگرافی ، سی تی اسکن، ام آر آی و روش های ترکیبی با PET و گستردگی بی نهایت در زمینۀ آنها، در کشورما همچنان دیدگاه قدیم ساری و جاری است، چه در زمینه تأسیس مراکز تصویربرداری و مطب ها و چه در زمینه به رسمیت شناسی متخصص رادیولوژی به عنوان جزئی مهم در روند درمان و مشاوره.

هنوز هم شاهد آن هستیم که در قوانین مربوط به تأمین مراکز و مطب های رادیولوژی، تأکید و اجبار بر وجود دستگاه های X-Ray می باشد این در صورتی است که نه تنها در خواست های سایر همکاران برای انجام پروسه های X-Ray به شدت کاهش یافته است که از لحاظ تعداد مراکز مجهز به این وسایل نیز هیچ گونه کمبودی مشاهده نمی شود و با توجه به هزینه های هنگفت اجرایی شدن این دستورالعمل ها ، تنها شاهد خروج ارز از کشور و ایجاد بار مالی شدید بر متخصصان رادیولوژی کشور هستیم و این در حالیست که سایر متخصصین میتوانند بدون داشتن دستگاه رادیولوژی به تنهایی از سونوگرافی برای تشخیص و کسب درآمد اقدام نمایند.

مورد دیگری که در برخی رسانه ها و در برهه های زمانی خاص بر روی آن مانور داده می شود، کمبود متخصصین رادیولوژی در کشور و هم چنین عدم همکاری آنان با سیستم دولتی درمان می باشد.

اما باید این معلول را هر چند در مورد آن بسیار غلو می شود، در کنار علت آن بررسی کرد که همانا تعرفه های غیر واقعی و غیر منطقی پایین خدمات رادیولوژی ، سونوگرافی،  CT scan و MRI می باشد. همچنین اختصاص سهم بسیار ناچیز متخصص رادیولوژی از همین تعرفه های پایین به گونه ای که در سهم پرداختی به پزشک در سونوگرافی 35-30 درصد و در گزارش CT scan و MRS   10-6 درصد می باشد که خود این عامل باعث می گردد، که متخصص رادیولوژی دریافتی بسیار پایین از سیستم درمان دولتی داشته باشد در حدی که حتی از دریافتی بسیاری از همکاران پزشک عمومی و سایر همکاران متخصص درمانی نیز بسیار پایین تر است.

با توجه به طرح تحول نظام سلامت، شاهد تشدید این شکاف هستیم. به گونه ای که ویزیت سایر متخصصین در کلینیک ویژه 70 تا 80درصد مبلغ مصوب برای هر ویزیت معادل 19500 تومان است و این درحالیست که در کنار آن  دریافتی های دیگری جهت انجام سایر خدمات مانند مشاوره، بستری و پروسه های مداخله ای دریافت می نمایند.

در مورد متخصص رادیولوژی پرداخت تشویقی عملکردی 25 تا 50 درصد از تعرفه ای سونوگرافی دولتی که بسته به منطقه مورد نظر از 85 تا 95 درصد قابل پرداخت است که این مبلغ به درصد کارانه پرداختی قبلی سونوگرافی که معادل 35 درصد است اضافه می گردد. به این صورت در شهرهای گروه الف یا ب در بهترین حالت 95 درصد حق تشویقی دریافت می گردد که معادل 5/82 درصد از تعرفه های دولتی است در حالی که در شهرهای گروه ج و د حداکثر 75/58 درصد از تعرفه دولتی پرداخت خواهد شد و این درحالی است که تعرفه های پرداختی سایر متخصصان در قالب طرح یادشده 2 تا 3 برابر شده است.

در این جا لازم است که برخی تعرفه های رایج سونوگرافی به طور مثال ذکر شود و تا عمق فاجعه دیده شود.

سونوگرافی حاملگی 10370 تومان ، کبد و مجاری صفرایی 10300 تومان و رحم و ضمائم 9540 تومان، بارداری 10400 تومان، بیوفیزیکال 15200 تومان، و شکم 19000 تومان مایع آزاد 6220 تومان، پانکراس 5800 تومان، طحال 7300 تومان و نسج نرم 11800 تومان، خواهیم دید که اکثر تعرفه های در  حدود 10 هزار تومان تعریف شده اند که با توجه به شرایط فوق پرداختی به ازاء هر بیمار در شهر الف و ب 8200 تومان و در شهر های گروه ج و د 5800 تومان به طور میانگین خواهد بود.

مشاهده می شود که ویزیت پرداختی سایر متخصصان و پزشکان عمومی بسیار بیشتر از متخصص رادیولوژی میباشد و در این میان تأخیر در پرداخت ها از 3 ماه تا 1 سال نیز مزیدی بر علت است.

در شرایط اقتصادی حال حاضر کشور و وضع ارزش ریال به راستی کدام عقل سالمی  حاضر است با دریافت مبلغ 3120 تومان نسبت به انجام سونوگرافی خطیر بارداری در بخش دولتی اقدام کند- آن هم با در نظر گرفتن حساسیت این سونوگرافی و مسئولیت های ناشی از آن و آیا یک متخصص رادیولوژی با فرض انجام روزانه 55 مورد سونوگرافی و گزارش حداقل 18 مورد سی تی اسکن یا MRI با کارانه پرداختی معادل 3 تا 5 میلیون تومان در ماه قادر به تأمین زندگی خویش و نگهداری مطب خواهد بود و آیا این معنی عدالت را در بر دارد؟

پس به جا می باشد که برای رفع این تبعیض و تسهیل در ورود همکاران به سیستم درمانی دولتی و خدمت به مردم شریف کشور تغییراتی صورت پذیرد. 

به عنوان نخستین گام می توان با تغییر دیدگاه در نقش متخصص رادیولوژی در سیستم درمانی کشور، اضافه شدن ویزیت پرداختی به سایر متخصصان را به تعرفه های دولتی جهت انجام خدمات رادیولوژی و سونوگرافی را در نظر داشت. که این امر با توجه به تماس نزدیک و معاینه بیمار از سوی متخصص رادیولوژی در انجام سونوگرافی و گزارش سی تی اسکن و MRI , X Ray  و اخذ شرح حال از سوی وی ، قرین به عدالت می باشد و از سویی نیز باعث بهبود  شرایط پرداختی به متخصصان رادیولوژی و برآورده سازی کف خواسته های آنان را دارد.

گام بعدی تعریف تعرفه های خدمات رادیولوژی براساس مراجع معتبر در دیگر نقاط جهان و منطقه خاورمیانه است. که این همسان سازی باعث ارتقاء خدمات ارائه شده به هم وطنان نیز خواهد گردید.

تغییر دیدگاه مسئولین امر در زمینه این رشته تخصصی که می تواند در سایه مذاکرات و جلسات منظم و ارتباط بیشتر با انجمن محترم رادیولوژی ایران و اساتید ایجاد شود نیز می تواند باعث تجدید نظر در نحوه تأسیس مراکز و مطب های رادیولوژی و به روز کردن قوانین مربوط به آن گردد.

باشد که با همت مسئولین محترم وزارت بهداشت که دغدغه ای جز خدمت ندارند و همکاری متخصصان رادیولوژی کشور شاهد خدمت رسانی بیشتر و با کیفیت به مردم شریف ایران باشیم.